MEMUR ATAMA İŞLEMİ NEDİR?
Memur atama işlemi, kamu kurumuna personel alımını yapmak için idare tarafından gerçekleştirilen işlemdir. Bu işlem, genellikle ataması yapılacak olan kişiye bir görev belirlenmesi ve bu görev ihtiyacına uygun adayların ilgili kamu kurumuna yerleştirilmesinin tamamlanmasıyla sonuçlanır.
Atama işlemi, genellikle kurumların insan kaynakları birimleri tarafından yürütülür. İnsan kaynakları, atama işlemi için ilan edilen pozisyonlara yapılan başvuruları değerlendirir, adayların özelliklerine göre sıralama yapar ve uygun adayları bekler. Seçilen adaylar göreve sözlü ve/veya yazılı sınavlara tabi tutulabilirler. Bu sınavların sonuçlarına göre de atama sürecini tamamlanır.
Memur atama işlemi, kamu kurumu ve önerisinin personel ihtiyacını karşılamak için önemli bir merkezdir. Bu işlem, adil ve şeffaf bir şekilde yürütülerek, kalıcı adayların yayılmasını ve kamu kurallarının etkin bir şekilde muhafaza edilmesini sağlar.
ATAMANIN ŞARTLARI NELERDİR?
Kamu görevlileri göreve ilk kez başlamalarıyla , görev yerlerinin değiştirilmesi ile kurumlar arası geçiş ve terfilerle atanabilirler. Kamu görevlisinin görevinin özellikleri atanmalarına etki etmektedir. Atanma bazen görev gereği zorunlu olarak gerçekleşmektedir.
Kamu görevlisinin bir yere atanması aslında idare ile atanacak kişi arasındaki bir ilişkiyi ifade eder. Bu ilişki personel açığının ilanı, atanmak için gerekli şartların ilan edilmesi sonrasında adayların sınava girmelerinden sonra kişinin kamu görevlisi olarak atanması ile başlar.
Kamu görevlisi göreve başlatılmadan önce atanacağı kurumun kadro gereksinimini ilan etmesi gerekmektedir. Kamu görevlisi olarak atanacak kişi kurum tarafından belirlenen koşulları taşıması gerekir.
Atama; kamu kurumuna ilk atanma, atanan kişinin kurumlar ve sınıflar arası değişiklik yapması yoluyla atanması, kamu görevlilerinin karşılıklı yer değiştirme usulüne göre atanması, naklen atama olarak sınıflandırılabilir.
İlk Atama:
İlk atamada kamu kurum ve kuruluşları personel ihtiyacını ilan eder gerekli şartları taşıyan ve kurum sınavında başarılı olan kişi atanır. İlk atama sonrasında kurum görevlisi olarak atanan personel önce aday olarak göreve başlarlar. Devlet memurları kanunun 58. maddesine göre adaylık süresini tamamlayan personel aldığı eğitimde başarılı olması ile beraber asil kamu görevlisi olarak atanırlar.
Kurumlar Arası Değişiklikle Atanma:
Kamu görevlileri devlet memurluğu kanununda sayılan kurumlar arasında idarenin uygun görmesi üzerine kazanılmış hak dereceleri ile devlet memurları kanununun 68. maddesinde belirlenen terfi için gerekli eğitimleri, sicilleri ele alınarak derece yükselebilirler ya da bulundukları sınıftan başka bir kadroya nakilleri olabilir. Kazanılmış hak derecelerinden alt seviyedeki derecelere atanmak için kadro derecesi ile kazanılmış hak derecesi arasındaki farkın üçten fazla olmaması ve ve kurum personelinin isteğinin olması şarttır. Bu, Devlet Memurları Kanununun 74. maddesinde düzenlenmiştir.
Sınıf Değiştirmek Suretiyle Atama:
Sınıf değişikliği suretiyle atama da memurlar eşit dereceler arasında ya da derece yükselmesi ile başka bir sınıftan bir sınıfa geçiş yapmalarıdır. Sınıf değiştiren personelin o sınıfın tabi olduğu kanuna göre belirli özellikleri sahip olmaları gerekli olacaktır. Devlet kurumları bünyesinde çalışan memurlar meslekleri ile ilgili sınıftan genel idare hizmetleri sınıfına veya idare hizmetleri sınıfından meslekleri ile ilgili sınıfa göre ve ünvan değişikliği gözetmeden yalnızca ve yalnızca kazanılmış hak aylık dereceleriyle atayabilirler. Bu, devlet memurları kanununun 71. maddesinde düzenlenmiştir.
Karşılıklı Yer Değiştirme İle Atama:
Memurlar aynı kurumun farklı yerlerinde görev yaparken sınıfları değişmemek kaydıyla karşılıklı olarak yer değiştirme ile atanmalarını isteyebilirler. Karşılıklı olarak yer değiştirmeyle atamada yetkili sicil amirlerince uygun bulunması şartı aranır . Bu husus devlet memurları kanununun 73. maddesinde düzenlenmiştir. Karşılıklı yer değiştirmeyle atamada memurların atanmasını talep ettikleri yere atanmasına engel teşkil edecek durumların varlığı olmaması gerekmektedir aksi takdirde atamaları yapılmayacaktır. Örnek verilecek olursa personelin görevini olumsuz yönde etkileyecek ya da personel kurum personelinin kendisine ya da eşinin doğum yerine belli bir süre ikamet ettiği yerlere karşılıklı yer değiştirme suretiyle atama talebi reddedilecektir.
Naklen Atama
Naklen atanmada kamu görevlileri kendi istekleri dışında idarenin takdir yetkisi ile atanırlar. Kamu görevlilerinin naklen atanma yoluyla atanmasının amacı kamu görevlerini siyasal ayrımcılığa, idarenin kişisel veya keyfi işlemlerine karşı korunmasını sağlamaktır.
Naklen atama üçe ayrılır. Bunlardan ilki yer değiştirmek suretiyle naklen atama, ikincisi kurumlarınca göreve göre yerlerinin değiştirilmesi ile atama, üçüncüsü ise sınıf değiştirmek suretiyle naklen atamadır. Naklen atamaları teker teker inceleyecek olursak:
Yer değiştirmek suretiyle naklen atamada kamu yararı ve hizmet gereğince kanunda öngörülen şartlar ve kamu yararı amacı doğrultusunda kamu personelinin görev yerinin değiştirilmesi söz konusudur. Yer değiştirmek suretiyle naklen atamanın amacı ülkedeki farklı bölgelerde dengeli bir hizmetin sunulabilmesi ve kamu görevlilerinin dengeli bir şekilde dağılmasıdır. Ancak ve ancak bu amaç doğrultusunda yer değiştirmek suretiyle atama yapılabilir. İdarenin bu konu hakkında her ne kadar takdir yetkisi olsa da bu takdir yetkisinin sınırları kanunda belirtilen şekilde kullanılması gereklidir. Aksi taktirde kişiler iptal davası yoluna gidebilirler.
Sınıf değiştirmek suretiyle atamada kamu görevlileri bulundukları dereceden daha üst dereceden ya da bulundukları dereceden alt dereceye sınıf değiştirebilme imkanına sahiptirler. Buna sınıflar arası geçiş denmektedir. Sınıf arası geçiş yapan kamu personeli atandığı sınıfın gerektirdiği eğitim ve mevzuatta bulunan şartları taşımak zorundadırlar. Devlet memurları kanunun 71. maddesine göre kamu kurumu, personeli bulunduğu sınıflardan genel idare hizmetleri sınıfına ya da genel idare hizmetleri sınıfına, kendi sınıfına göre ve ünvan değişikliği gözetmeksizin kazanılmış hak aylık derecesi ile naklen atama yetkisine sahiptirler.
Kamu görevleri sınıf değiştirmek suretiyle iki şekilde atanabilirler birincisi eğitim durumuna uygun sınıftan eğitim durumuna uygun koşullara sahip olduğu bir başka hizmet sınıfına geçirilmesi ile ikinci durumda ise kamu görevlisi sınıfından genel idare hizmetleri sınıfına veya genel idare hizmetleri sınıfında eğitim durumlarına uygun hizmet sınıfına atanması şeklinde sınıf değiştirme suretiyle atanabilirler. İki sınıf arasında geçiş yapmak için genel kural kamu görevlisinin bu konudaki talebi şarttır. Kamu görevlisinin talebi olmadan genel idari hizmetler sınıfı hariç hizmet sınıfları arasında geçiş yaptırılması ancak kamu görevlisinin görevi için gerektirdiği koşulları kaybetmesi ile olur. Personel, geçiş yapacağı sınıfın koşullarını taşıması gerekmektedir.
HANGİ DURUMLARDA ATAMANIN İPTALİ DAVASI AÇILIR?
Atamanın iptali davası atamayı yapacak olan idarenin takdir yetkisini hukuka uygun sınırlar içerisinde kullanmadığı zaman, kamu personelinin hak kaybına uğramaması açısından açılan bir davadır.
Örneğin kişi ailesinden ayrı bir yere atanabilir. Bu durumda aile bütünlüğünün ihlal edilmemesi açısından idareye atamanın iptali davası açılır.
Bir diğer örnek de kişi hakkında disiplin soruşturması olması gerekçesiyle naklen atama gerçekleştirilebilir. Kişi hakkında adeta ceza niteliğinde olan bu atamanın iptali için yine dava açılabilir.
YAPILAN ATAMA İPTAL EDİLEBİLİR Mİ?
Yapılan atama sonucunda iptal davası yoluna gidildiğinde kişinin hak kaybına uğramaması açısından idare mahkemeleri tarafından, hakim takdiri ile iptal edilebilir. Kişi, mahkemeye sunacağı dilekçeyle hak kayıplarını uzman avukat yardımıyla öne sürmesi gerekmektedir.
Atama aşağıdaki hallerde iptal edilebilir:
Atama işlemi iptal edilebilir. Ancak atama işleminin iptali bu saydığımız sebeplerle bağlı olmayıp pek çok sebepten gerçekleşebilmektedir.
ATAMA İŞLEMİNİN İPTALİ YETKİLİ MAHKEME
Atama işleminin iptali, halk dilinde görev yeri değişikliği, tayin iptali için kişinin eski görev yaptığı yer mahkemesi veya yeni görev yatığı yer mahkemesi görevli olacaktır. Örnek verilecek olursa, Iğdır’da görev yapan Mehmet’in Ağrı’ya atanması durumunda Iğdır ya da Ağrı idare mahkemelerinde atamanın iptali davası açılabilecektir.
ATAMANIN İPTALİ DAVASINDA YÜRÜTME DURDURMA TALEBİNDE BULUNULABİLİR Mİ?
Yürütme durdurma talebi idarenin yapmış olduğu işlemin açıkça hukuka aykırı olmasıyla ve telafisi mümkün olmayan ya da telafisi güç zararlara mahal verilmesinin önüne geçme koşullarını sağladığında verilmektedir. Her halükarda yürütme durdurma talebinde bulunulabilir.
Yürütme durdurma talebi davalının idarenin savunması alındıktan sonra sonuçlanacaktır.
ATAMANIN İPTALİ EMSAL KARAR
"İçtihat Metni"
T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/19209
Karar No : 2022/3270
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Dava; Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğünde "Daire Başkanı" olarak görev yapan davacının, aynı Genel Müdürlük emrine "Milli Eğitim Uzmanı(Ş)" olarak atanmasına ilişkin Milli Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğünün ...günlü, ...sayılı işleminin iptali ile bu işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : .... İdare Mahkemesinin ...günlü, E:..., K:...sayılı kararıyla; davacının Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğünde Daire Başkanlığı görevine 05/06/2014 tarihinde vekaleten, 13/08/2014 tarihinde asaleten atandığı, 23/10/2014 tarihinde ise Temel Eğitim Genel Müdürlüğü emrine Daire Başkanı olarak atamasının yapıldığı, ...Bilim ve Sanat Merkezinde müdür olarak görev yapmakta iken, Daire Başkanlığı kadrosuna 657 sayılı Yasanın 76. maddesinin idareye verdiği takdir yetkisi çerçevesinde atanan davacının, yaklaşık 5 yıl süreyle bu görevde çalıştıktan sonra aynen atandığı usulle ve takdir yetkisine dayalı olarak bu görevden alınıp, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname gereğince aynı kadro ve derecesine denk olarak milli eğitim uzmanı kadrosuna atandığı, dolayısıyla takdir yetkisine dayalı olarak daire başkanlığına atanmış olan davacı açısından bu görevinin kazanılmış bir hak oluşturmayacağı, maaş ve özlük hakları aynı kalmak kaydıyla atamasının yapıldığı ve dava konusu atama işleminin kamu yararı ve hizmet gerekleri dışında tesis edildiği, kamu yararına aykırı olduğu, takdir yetkisinin keyfi olarak kullanıldığına dair somut ve hukuken geçerli bilgi belge de bulunmadığı anlaşıldığından, tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi Kararının Özeti : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin temyize konu kararıyla; istinaf başvurusuna konu kararın usul ve hukuka uygun olduğu ve kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı belirtilerek, davacı tarafın istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
Yukarıda yer verilen 657 sayılı Kanun'un 76. maddesi ile davalı idareye, personelini atama konusunda takdir yetkisi tanındığı açık olup, bu yetkinin ancak, kamu yararı ve hizmet gerekleri göz ardı edilerek kullanıldığının kanıtlanması ya da idari yargı merciince saptanması halinde, sözü edilen bu durumun dava konusu idari işlemin neden ve amaç yönlerinden hukuka aykırılığı nedeniyle iptalini gerektireceği yargı içtihatlarıyla kabul edilmiş bulunmaktadır.
Dava dosyasının incelenmesinden, davacının, 24/11/1992 tarihinde ilk atama yoluyla öğretmen olarak atandığı, 2009 yılında Erzincan Bilim Sanat Merkezine kurucu müdür olarak görevlendirildiği ve aynı yerde müdür unvanında görev yapmaya devam ettiği, Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü emrinde daire başkanlığı görevine 05/06/2014 tarihinde vekaleten, 13/08/2014 tarihinde asaleten atandığı, 23/10/2014 tarihinde ise Temel Eğitim Genel Müdürlüğü emrine daire başkanı olarak atamasının yapıldığı, Milli Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğünün 11/07/2019 tarih ve 875 sayılı dava konusu işlemi ile anılan Genel Müdürlük emrine milli eğitim uzmanı olarak atandığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık konusu olayda, davacının geçmiş hizmetlerinin değerlendirilmesinden, kariyer ve liyakat ilkelerine uygun olarak daire başkanlığına atandığı, daire başkanı olarak görev yaptığı süre zarfında, söz konusu göreviyle ilgili hakkında hiçbir adli ve idari soruşturma açılmadığı gibi disiplin cezası da almadığı ve görevinde başarısız veya yetersiz olduğu yönünde nesnel ve hukuken kabul edilebilir bilgi ve belgenin dosyada bulunmadığı görülmektedir.
Bu durumda, davacının görevinden alınmasını gerektirecek somut bir tespitin davalı idarece sunulamaması karşısında, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı olarak davacının daire başkanlığı görevinden alınarak, milli eğitim uzmanı olarak atanmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık; davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik davacının istinaf başvurusunun reddine dair Ankara Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesince verilen kararda ise hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVACININ TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜNE,
